Op zoek naar het beste van jezelf
Op zoek naar het beste van jezelf
“Totdat je het onbewuste bewust maakt, zal het je leven leiden en noem je het je lot” (C.G. Jung)
Samen met mijn coachee ben ik op zoek hoe hij het beste van zichzelf in zijn leven en werk kan inzetten. De coachee wil richting en inhoud aan zijn leven geven. Is die volgende stap een goed idee? Waarom loop ik hier vast? Ben ik geschikt voor deze positie? Hoe kan ik tot betere samenwerking komen? Waardoor ontstaan steeds dezelfde patronen in mijn relatie(s)?
Het doel van de coaching is om het gedrag dat niet werkt te verlaten en alternatieven te ontwikkelen waarmee de coachee effectiever en gelukkiger kan zijn.
Hoe meet je het onbewuste?
Om ons te ontwikkelen, is het belangrijk om te herkennen welk gedrag we in welke situaties inzetten. Een test of meting kan een goed hulpmiddel zijn om een beter beeld te krijgen.
Zo’n test of meting bestaat altijd uit tekst, meestal een (uitgebreide) vragenlijst. Wanneer we vragen beantwoorden, schakelen we het deel van onze hersenen in waar bewustzijn en taal gehuisvest zijn. Testen door middel van taal appelleert aan het bewuste deel van onze hersenen. Door middel van vragen, komen we dus goed te weten wat ons bewust motiveert maar niet wat ons onbewust in beweging zet.
We weten inmiddels dat verreweg het meeste van wat we doen, wordt bepaald door ons onbewuste. Vaak wordt dat geïllustreerd door een plaatje van de ijsberg: het topje verbeeldt het bewuste (plm. 10 %)en wat onder water zit het onbewuste (90 %). Het overgrote deel van wat ons handelen bepaalt, krijgen we niet boven water door middel van vragenlijsten. De vraag is dus: Hoe kunnen we het onbewuste meten als we daar geen vragen / taal voor in kunnen zetten?
De werking van het onbewuste
Carl Jung leverde een belangrijke bijdrage in de theorieontwikkeling over de werking van het onbewuste. Hij stelt dat het onbewuste spreekt via beelden die de mensheid collectief bij zich draagt: de archetypen. Voorbeelden van archetypen zijn onder andere de koning, de moeder of de heks: iedereen heeft daar een gelijksoortig voorstelling van en weet welke rol ze vervullen.
Alle beelden (situaties) die wij in het dagelijkse tegenkomen, worden onmiddellijk beoordeeld door ons onbewuste: we vinden iets aantrekkelijk of niet. Vervolgens motiveren we bewust, met taal en denken, deze mening.
Jung gaat er vanuit dat beelden die we aantrekkelijk vinden, ons aanspreken op onze natuurlijke kracht. Reageren we negatief op een beeld, dan worden we aangesproken op een kracht die we inzetten als overleving. Deze kracht is aangeleerd omdat we op basis van onze ervaring menen dat de omgeving dit van ons vraagt en onze natuurlijke kracht niet adequaat is.
Me.scan
De me.scan geeft een handvat op belangrijke momenten in iemands leven. Het is een van mijn favoriete instrumenten. Snel, diepgaand en effectief.
De me.scan is gebaseerd op de theorie van Jung. Door middel van een grootschalig onderzoek zijn plaatjes van de belangrijkste archetypische beelden samengesteld. In hetzelfde onderzoek zijn de competenties vastgesteld die bij de domeinen van de verschillende archetypen horen.
In een online-meting maakt de coachee een keuze uit de plaatjes: Welke beelden spreken aan en welke niet? Daarnaast maakt de coachee een keuze uit competenties die hij wel of niet inzet. Het systeem van de meting combineert de uitkomst van het bewuste (de competenties) en onbewuste (de plaatjes) met elkaar.
Kiest de coachee competenties die bij de archetypen horen waar de coachee in zijn kracht staat, dan zet hij in waar hij van nature goed in is. Het inzetten van deze competenties levert hem energie, hij is “in zijn element” en laat het beste van zichzelf zien.
Kiest de coachee competenties die horen bij zijn “overlevingskracht” dan zal hij daar ook goed in zijn omdat hij ze al vaak heeft gebruikt. Ze kosten hem echter meer moeite en energie; deze competenties zijn voor hem minder effectief en efficiënt. Helaas zetten we deze competenties vooral in tijdens situaties waarbij we onder druk staan omdat dat de momenten zijn waarin we aangesproken worden op overleven. Het gevaar is dan dat we de competenties geforceerd gaan inzetten, meer gericht op onszelf dan in contact met de omgeving. Zo kan leiderschap dan bijvoorbeeld vervormen tot geldingsdrang.
Zet de coachee de competenties die bij zijn natuurlijke kracht horen niet in, dan ligt daar het potentieel om te ontwikkelen!
Coachees zijn verrast door alle informatie die uit de scan naar voren komt. Het ontwikkelingsperspectief heeft vaak een verband met wat ik hun “lonkend verlangen” noem: dat wat ze altijd nog een keer hadden willen doen. Hun natuurlijke kracht wil geleefd worden!
Afhankelijk van de coachvraag kijken we vooral naar de competenties of duiken we dieper en gaan we op zoek waar de keuze van het gedrag dat de coachee inzet vandaan komt.
“Wie zich bewust is van zijn drijfveren, zijn sterke kanten én zijn schaduwkanten, heeft de sleutel in handen tot succesvol werken en leven. Natuurlijk potentieel is immers gemakkelijk en duurzaam ontwikkelbaar door middel van training of coaching.”
(C.G Jung)
Me.scan als HR instrument
Wanneer de scan gebruikt wordt als HR-tool is de focus het inzetten van competenties: in welke situatie zet de coachee welke competenties in, wat zou een effectievere keuze zijn en hoe kan de coachee dat oefenen. De functiematch is daarbij is het een goede basis om te kijken: de coachee is op zijn plek als hij vooral wordt aangesproken op zijn natuurlijke competenties die hij al inzet of makkelijk kan ontwikkelen. In de “overlevings” competenties kan hij goed functioneren zolang het niet een groot of belangrijk onderdeel van zijn functie is. Bestaat de functie grotendeels uit competenties die hij in “overleving” ontwikkeld heeft, dan ligt de burn-out op de loer. Hij moet dan immers veel energie stoppen in iets waar hij van nature niet goed in is.
Metingen die geen zicht geven op het onbewuste, kunnen ons op het verkeerde been zetten. Iemand kan bijvoorbeeld administratieve competenties goed hebben ontwikkeld. Zijn nauwkeurigheid is altijd zeer gewaardeerd en het komt ook uit testen op basis van vragenlijsten naar voren als een competentie die hij beheerst. Het risico is, dat deze persoon steeds meer administratie gaat doen of toegeschoven krijgt – hij is er immers goed in. En zo is hij de hele dag bezig met iets dat hem veel inspanning kost. Hij ervaart stress en zal nog nauwkeuriger te werk gaan om te overleven en zo spiraalt het naar beneden.
Wanneer alle leden van een team of organisatie de talentscan doen, kan in een teamplaatje zo ook worden onderscheiden of met de verdeling van taken en rollen ieder het meest effectief wordt ingezet. Ook de dynamiek in het team wordt helder: Een team waarin beslissingen genomen moeten worden door mensen die het nemen van beslissingen vooral inzetten vanuit overleving, zal bijvoorbeeld makkelijk in een machtsdiscussie belanden.
Me.scan voor persoonlijke ontwikkeling
De analyse naar de oorsprong van het ontwikkelde gedragspatroon gaat een laag dieper: wanneer en op welke grond heeft de coachee onbewust besloten dat de overlevingscompetenties een betere keuze zijn dan de competenties van zijn natuurlijke kracht? En is dat in de huidige situatie nog steeds van toepassing?
Voor mij als coach geeft de me.scan een snel inzicht in de mogelijke overlevingsstrategieën van de coachee. Ik weet in welke hoek we de kracht en de pijn kunnen vinden. De coachee vertelt naar aanleiding daarvan zijn levensverhalen. De ingesleten oordelen over zichzelf heeft komen snel op tafel. Het (uit)zicht op de mogelijkheid een andere keuze te maken geeft enorm veel lucht. Het moment dat hij zijn zwakke kracht erkent en kiest om zijn natuurlijke kracht te willen leven is het magische moment in het proces.
Mijn overtuiging is dat ieder bedoeld is zijn volledige kracht te leven. Natuurlijke kracht vertegenwoordigt dat wat een mens als unieke persoonlijkheid te bieden heeft. Vanuit zijn natuurlijke kracht kan een mens zijn verlangen naar wat hij in de wereld wil zetten vormgeven.
Op basis van de me.scan kan ik werken met een hypothese die laat zien dat de coachee zijn verlangen niet leeft. Het is een hulpmiddel om te herkennen wat een onderliggend verlangen kan zijn dat aan de coachee blijft trekken en dat niet verenigbaar is met wat hij feitelijk doet. Zonder me.scan waren we in het verleden vaak veel langer met dit onderzoek bezig. Omdat het overlevingsgedrag in het dagelijkse snel voor het ontwikkelbaar potentieel springt en vaak in eerste instantie niet als zodanig wordt herkent.
Me.scan in het lifelab
De me.scan is de basis van het lifelab. In de coaching werken we aan persoonlijke inzicht. In de trainingen geef ik tools mee die het makkelijker maken om te herkennen wanneer je in de overlevingsmodus schiet. Gecombineerd met oefening in de dagelijkse praktijk leer je jouw onbewuste reactie herkennen en zonder oordeel bij te sturen waar het niet werkt. De metafoor van de fiets is daarbij een belangrijke ondersteuning
(bekijk de video op YouTube).
De combinatie van individuele coaching, training en intervisie in een kleine en veilige groep en de scherpe blik van de deelnemers onderling hoe ieder met zijn of haar “lonkend verlangen” in het dagelijkse leven omgaat, is een krachtige combinatie. Het resultaat: Je staat effectiever en meer ontspannen in hun leven en werk. Je hebt de kennis, vaardigheden en inzichten die je steeds opnieuw in kunt zetten op momenten dat je nieuwe situaties in hun leven of werk aan moet of wilt gaan. Met het beste uit jezelf.
